Na de Pano-reportage van 15 november ontwaakt Middelkerke in een immocratie. De Middelkerkenaar beseft nu meer dan ooit dat zijn stem niet zwaarder weegt dan deze van de vastgoedwereld. Het schepencollege van de gemeente Middelkerke als verlengstuk van de bouwheren, architecten, vastgoedmakelaars en projectontwikkelaars wordt plots een reëel gegeven.
Belangenvermenging
Had men bij het toewijzen van de schepenfuncties niet omzichtiger moeten te werk gaan om elke schijn van belangenvermenging te vermijden?
De schoonbroer en neef van schepen Liliane Pylyser-Dewulf (CD&V) zijn actief in de vastgoedsector, en zien verschillende projecten vlot door de Middelkerkse administratie afgewerkt. Het was ook geen toeval dat Dewulf in 2012 schepen van ruimtelijke ordening werd.
Had men bij het toewijzen van de schepenfuncties niet omzichtiger moeten te werk gaan om elke schijn van belangenvermenging te vermijden?
Het Apache-dossier over bouwheer én burgemeester van Koksijde Marc Vanden Bussche werd opgepikt door de VRT. Pano-journalist Wim Van den Eynde maakte een reportage over belangenvermenging aan de kust, die op Apache te bekijken is.
Het immo-verhaal van schepen en voormalig burgemeester Michel Landuyt (Open VLD) is actiever en bedenkelijker. Toen hij in 2000 burgemeester van Middelkerke werd, was hij advocaat en niet actief in de vastgoedsector.
Zijn goede vriend en tijdlang voorzitter van de VLD Ronny Van Troostenberghe was architect in Middelkerke en stelde de vrouw van Michel Landuyt te werk. Rita Ramoudt is burgerlijk ingenieur en na haar tewerkstelling groeide het architectenkantoor Aromi spectaculair.
Het leek wel of de bouwheren die actief waren in Middelkerke plots het architectenkantoor Aromi ontdekt hadden. In augustus 2007, een half jaar nadat Michel Landuyt zijn tweede ambtstermijn als burgemeester aanvatte, richt Rita Ramoudt, samen met bvba Dierickx Technics en bvba Lwaxana, de bvba Larimi Invest op.
Het vastgoedbedrijf had zijn zetel in de Gratiekapellaan 28 in Antwerpen. Kort daarna in september 2007, richt burgemeester Landuyt samen met zijn vrouw het bedrijf Immo Landuyt-Ramoudt Middelkerke op (Immo Larami).
In de beginperiode werden projecten in Middelkerke openlijk bekendgemaakt, maar dit stootte vaak op kritiek van de oppositie en ook de eigen VLD-achterban smaakte de immo-activiteiten van de burgemeester niet.
In juni 2009 werd daarom de bvba Padiva Vastgoed opgericht. Dit immokantoor werd opgericht door Philip Pattyn (actief Open VLD –bestuurslid), Geert Dierckx en Larimi Invest (na naamswijziging Padiva Invest).
Padiva Vastgoed heeft zijn verkoopkantoor aan de Henri Jasparlaan 156, in Westende en via de website vernemen we dat zij hoofdzakelijk projecten in Westende en Middelkerke te koop aanbieden.
De bouwprojecten in Middelkerke worden gerealiseerd door nv Dierickx invest, een vennootschap die 50% aandelen aanhoudt in zowel Padiva Invest als Padiva Vastgoed. Omwille van zijn onrechtstreekse belangen verlaat Michel Landuyt het schepencollege bij alle beslissingen omtrent bouwprojecten van nv Dierickx Invest.
Deontologie
Zijn de immo-activiteiten van Michel Landuyt deontologisch en ethisch wel te verantwoorden? Wanneer je vóór je mandaat als burgemeester of schepen vastgoedmakelaar bent, is het uiteraard evident dat je je immo-activiteiten niet moet stopzetten omdat je een politiek mandaat opneemt.
Wanneer je tijdens de duur van je mandaat een vastgoedbedrijf start dat hoofdzakelijk projecten in Middelkerke realiseert, dan is er een probleem.
Maar ook dan mijd je best projecten in de gemeente waar je politiek actief bent. Er resten immers 307 andere gemeenten in Vlaanderen om vastgoedactiviteiten te ontwikkelen. Maar wanneer je zoals Michel Landuyt advocaat bent en je start tijdens de duur van je mandaat een vastgoedbedrijf die hoofdzakelijk projecten in Middelkerke realiseert, dan is er een deontologisch en ethisch probleem.
Ik schets dit bij wijze van een voorbeeld. Stel: ik word morgen directeur/voorzitter van een aanzienlijke scholengroep. Als voorzitter van de raad van bestuur van die scholengroep beslis ik onder meer wie de maaltijden levert aan die scholen.
Is het dan verantwoord dat ik een bedrijf opricht die maaltijden verdeelt aan scholen en meeding naar de leveringscontracten van de scholen van de groep waar ik voorzitter van ben? Volstaat het dan dat ik even de raad van bestuur verlaat wanneer een beslissing daaromtrent genomen wordt?
Project Casino Middelkerke een web van manipulatie en voorkeursbehandeling.
De immocratie werd ook duidelijk in het casinodossier. De meerjarenplanning 2014-2019, die de gemeenteraad eind 2013 goedkeurde, bevatte de ambitie om een nieuw casino te bouwen.
De meerjarenbegroting 2014-2019 voorzag dat het Project Casino de Middelkerkenaar 10 miljoen euro zou kosten. Acht maanden voor de eerste beslissing omtrent de bouw van een nieuw casino in het schepencollege genomen werd, kreeg Peter Germonprez, directeur Toerisme Middelkerke, de opdracht om een vergadering te beleggen met Willy Michiels, toen nog eigenaar van Napoleon Games.
Het voorstel van Napoleon Games voor het nieuwe casino in Middelkerke.
Enige tijd later werd in het geheim vergaderd in het Restaurant Weinebrugge in Brugge. Naar verluidt heeft Burgemeester Rommel-Opstaele toen reeds het nieuwe casinoproject aan Michiels aangeboden. Feit is dat Willy Michiels vanaf augustus 2014 initiatieven nam om het toekomstig casinoproject te kunnen realiseren.
Om tijdens de bouw van het nieuwe casino de speelzaal onder te brengen in een tijdelijk casino koopt Willy Michiels kort daarna Garage Omnia, een gebouw schuin tegenover het huidige casino. De aankoop getuigt van de voorkennis van Michiels want de latere gunningsleidraad voor het project casino zou het oprichten van een tijdelijk casino als voorwaarde inhouden.
De gemeente Middelkerke faciliteerde hem daarbij door de Garage Omnia enkele maanden voor de aankoop zonder aanduidbare redenen te schrappen op de leegstandlijst.
Willy Michiels (toenmalige eigenaar van Napoleon Games) werd eerder al veroordeeld voor fiscale fraude, schriftvervalsing en actieve corruptie.
Willy Michiels, werd eerder al veroordeeld voor fiscale fraude, schriftvervalsing en actieve corruptie. Laat ons niet vergeten dat het betalen van etentjes door de rechtbank ook beschouwd wordt als omkoping. Het zogenaamde ‘smeren en verteren’ en het ontvangen van cadeaus van firma’s die bouwvergunningen en andere moeten krijgen, is een strafrechtelijk feit.
Dat blijkt uit de veroordeling in beroep van oud-burgemeester van Wielsbeke Noël Demeulenare. Hij werd veroordeeld tot zeven maanden met uitstel en 2.750 euro boete omdat hij zich lieten verleiden tot het aanvaarden van onder andere chique etentjes, met liters dure wijn en champagne, snoepreisjes, etc.
In ruil voor die gunsten zouden ambtenaren en de burgemeester geholpen hebben om bouwvergunningen rond te krijgen. Ook Marc Verhaeghe, voormalig gemeentesecretaris van Knokke-Heist, kreeg twaalf maanden met uitstel en 5.500 euro boete voor dezelfde feiten.
‘Geïntegreerde marktbevraging’
Het College van Burgemeester en Schepenen beslist op 16 december 2014 om in het kader van het Project Casino Middelkerke te opteren voor een geïntegreerde marktbevraging en een aanbesteding voor een zogenaamd DBFMO-project uit te schrijven.
DBFMO staat voor ‘design, build, finance, maintenance and operate’ of ontwerpen, bouwen, financieren, onderhouden en uitbaten’ en is een veel gebruikte PPS-constructie (privaat-publieke samenwerking) omdat het de begroting van gemeenten niet onder druk zet.
De gemeente investeert niets en op het einde van de duur van de overeenkomst, in dit geval 50 jaar, wordt ze eigenaar van het gebouw. In januari 2015 wordt een Europese aanbesteding uitgeschreven voor gunningsprocedure bij onderhandelingsprocedure.
Bij dergelijke procedures worden 2 onderhandelde offertes ingediend om finaal uit te komen op een derde en laatste definitieve prijsofferte, de zogenaamde BAFO (Best And Final Offer – beste en definitieve offerte). De procedure beschrijft een bouwproject gekoppeld aan een nieuwe concessieovereenkomst voor de uitbating van de tijdelijke en de toekomstige speelzaal.
Daarom moeten de kandidaturen bestaan uit enerzijds een bouwonderneming/projectontwikkelaar en anderzijds een gok-concern waarvoor de ervaring als casino-uitbater niet vereist is.
Er werden drie kandidaturen ingediend: nv Golden Palace samen met bvba Bouwbedrijf Versluys, daarnaast nv Napoleon Games en nv Fico (bouwbedrijf van Willy Michiels), en tenslotte bv Entergaming samen met nv Promotions Consulting.
Nog voor de eerste offerte moest ingediend worden 1 oktober 2015, trok de laatste zich als kandidaat terug. Op 3 november 2015 en op 22 april 2016 vonden opnieuw eenzijdige onderhandelingen plaats tussen de gemeente Middelkerke en Napoleon Games.
Ditmaal over de invulling van het bouw – en uitbatingscontract. Napoleon Games mocht mee het DBFMO-contract ontwerpen en samenstellen. De groep Versluys/Golden Palace werd voor de bespreking van het DBFMO-contract pas uitgenodigd op 18 mei 2016. Dit was de dag voor de gemeenteraad de overeenkomst goedgekeurde.
Er konden toen zelfs geen wijzigingen meer aangebracht worden omdat het contract zich reeds tussen de dossiers van de gemeenteraad bevond. Dit strookt uiteraard niet met het gelijkheidsbeginsel maar ook niet met de gunningsleidraad die in artikel 4.5 stelt:
“Benevens formeel overleg of de contacten zoals voorzien in deze gunningsleidraad, zullen vertegenwoordigers van de Inschrijvers met de Aanbestedende Overheid geen contacten onderhouden en/of informatie uitwisselen.”
Eind september dienden beide overblijvende kandidaten hun eerste offerte in. Versluys/Golden Palace dient een professioneel ontwerp van casino in schelpvorm in, terwijl Napoleon Games schetsen van twee torengebouwen verbonden door een luifel indiende.
Uitstel
De deadline voor de indiening van een tweede verbeterde offerte wordt uitgesteld van 15 november naar 15 december 2015. Beide kandidaten handhaven conform de gunningsleidraad hun projecten en werkten ze verder uit. Het indienden van de BAFO was voorzien op 11 maart 2016 maar werd meermaals uitgesteld.
Eerst naar 11 april, dan naar 1 juni en finaal naar 24 juni. De groep Versluys/Golden Palace had zijn BAFO klaar en begreep het constante uitstellen niet. In het persbericht naar aanleiding van de klacht bij de Raad van State schreef Bart Versluys:
“Eigenaardig: wij waren klaar, wilden indienen maar mochten dit nog niet. Ondertussen weten we dat onze concurrent een volledig nieuw ontwerp heeft gemaakt: had hij extra tijd nodig om alles rond te krijgen.”
Op 17 juni 2016, zeven dagen voor de indiening van de BAFO, deelt nv Fico mee dat het zich uit de lopende gunningsprocedure voor het casino-project terugtrekt. Op 20 juni 2016, vier dagen voor de indiening van de BAFO, schrijven nv Willemen General Contractor, nv Willemen Groep en bcs Investissement (Willemen Real Estate), nv Napoleon Games en buro II & Archi+I bv bvba de gemeente aan met de vraag om conform artikel 3 van de gunningsleidraad nv fico te vervangen door bcs Investissement (Willemen Real Estate) als lid van het consortium.
De stukken ter verantwoording van de gevraagde vervanging werden op maandagavond 20 juni 2016 na de kantooruren gemaild naar de gemeente. De dag daarna op 21 juni 2016 keurde het schepencollege om 12u30 de vervanging goed.
Snelle afhandeling
Het leek er op dat de gemeente Middelkerke de BAFO enkele maanden uitgesteld had om Napoleon Games de kans te geven een volledig nieuw ontwerp in te dienen.
Het addendum van het selectieverslag ‘Project Casino Middelkerke’ werd als een te laat ingediend stuk behandeld, waardoor schepenen voordien geen inzage hadden in dit toch wel zeer belangrijk document. Het schepencollege duurde die dag 90 minuten en er werden 37 punten behandeld. De snelle afhandeling van deze vervanging kon onmogelijke een degelijk onderzoek van de gegevens inhouden en dit werd nadien ook pijnlijk duidelijk.
NV bcs Investissement moest conform de selectieleidraad een referentie voorleggen van een recreatief of multifunctioneel gebouw/project met minimale kostprijs excl. btw van 25 miljoen euro en met een minimale vloeroppervlakte van 4000 m2.
NV bcs Investissement diende 2 referenties in: – de Hungaria Building in Leuven. Kostprijs volgens de eigen website 23.250.000 euro, volgens het addendum die voorlag op het College van Burgemeester en Schepenen 25.250.000 miljoen. .
Het project Sion in Lier met een kostprijs van 27.000.000 miljoen euro waarvan enkel fase 1 gerealiseerd was. Bovendien was dit geen multifunctioneel project. Het betrof 19 gezinswoningen en 54 appartementen, waarvan de kostprijs slechts 13 miljoen euro voor de uitgevoerde eerste fase bedroeg.
Geen van beide referenties voldeden aan de criteria opgelegd door de selectieleidraad en de toetreding van nv bcs Investissement tot de inschrijvers mocht conform de selectieleidraad niet aanvaard worden.
Zowel het tijdsverloop, als de manifeste miskenning van de selectiecriteria lijken enigszins verdacht. Op 24 juni 2016 dienden beide kandidaten hun BAFO in. Napoleon Games diende een project in dat volledig afweek van hun eerste twee offertes.
Het leek er daardoor op dat de gemeente Middelkerke de BAFO enkele maanden uitgesteld had om Napoleon Games de kans te geven om een volledig nieuw ontwerp in te dienen. Dit was uiteraard niet conform de selectie- en gunningsleidraad die voorschreef dat verder moest gebouwd worden op het eerste project.
Maar Middelkerke liet begaan. Het leek er ook op dat Napoleon Games het ontwerp van Versluys/Golden Palace ook onder ogen gekregen had want in het persbericht van Versluys naar aanleiding van de klacht bij de Raad van State lezen wij:
“(…) Het laatste ontwerp van de concurrenten kopieert duidelijk enkel zeer sterke punten van onze benadering. Een centraal publiek plein, een kleiner parking met een andere ingang, zelfs letterlijk de vorm en integratie van de zeewering (…)”
Overbodig schouwspel
Op 8 juli 2016 moesten de kandidaten hun project voorstellen en verdedigen in restaurant De Vierboete in Nieuwpoort. De jury die moest oordelen over de projecten was als volgt samengesteld: Burgemeester Janna Rommel-Opstaele, schepenen Michel Landuyt en Liliane Pylyser-Dewulf, Professor-architect Jan Bruggemans, de heer Stefaan Gheysen (Directeur Westtoer) en Kapt. Jacques D’have (Administrateur-Generaal Agentschap voor Maritieme dienstverlening en Kust).
De voorstelling van de projecten was een overbodig schouwspel want het schepencollege had steeds de meerderheid van de stemmen vermits bij staking van stemmen de stem van de burgemeester doorslaggevend was.
De onafhankelijke experten konden nooit hun mening laten doorwegen. Bart Versluys was niet te spreken over de voorstelling van de BAFO hij schreef daarover in zijn persbericht:
“De jurymeeting zelf was een hallucinante ervaring. Deze vond plaats in een populair restaurant in Nieuwpoort op een vrijdagmiddag.Wij moesten met onze plannen, maquettes en dossiers spitsroede lopen tussen de andere klanten van het restaurant en een half uur wachten in de zaal aan de bar tussen obers en tooghangers. Discreet en professioneel? De juryleden hadden duidelijk genoten van een copieuze en rijkelijk bevloeide maaltijd, de lege flessen (het moet gezegd exquise wijn) stonden nog in de zaal.
Een zeer prominent jurylid lag letterlijk zijn roes uit te slapen tijdens onze uiteenzetting. Zelfs na een opmerking van ons sliep hij rustig verder. Op geen enkel moment greep de burgemeester of iemand anders van de jury in. De voorzitter, professor architectuur, was zelfs niet aanwezig tijdens de jury. Achteraf bekeken was dit allemaal duidelijk een verplicht nummertje – de beslissing was immers al lang gevallen.”
Belangenvermenging van schepen Pylyser-dewulf en Michel Landuyt?
Uit het juryverslag blijkt dat de jury bij de toekenning aan Napoleon Games uitdrukkelijk rekening hield met de samenwerking met C-hotel en Belgian Holiday Groep voor de horeca-uitbating. Het juryverslag rapporteert daarover: “ (…) ook de vermarkting van het hotel met 60 kamers zal de nodige inkomsten genereren.”
De inschrijver voegt bij zijn BAFO een informatiememorandum van de Belgian Holiday Group. Het betreft een samenwerking tussen twee familiebedrijven (C-hotels en Zeester Vakanties) die de uitbating van het hotel voor hun rekening zouden nemen.
Die samenstelling wordt als een bijzondere meerwaarde beschouwd, gelet op de ervaring van C-hotels met de succesvolle hoteluitbating in de regio. Conclusie: De vooropgestelde samenwerking met de groep rond C-hotels is een kwaliteitsgarantie voor de succesvolle uitbating”.
Wie zijn C-hotels, Belgian Holiday group en Zeester Vakanties?
Nader onderzoek leert ons dat Jan Dobbelaere de neef van schepen Liliane Pylyser-Dewulf betrokken is bij alle voormelde entiteiten:
- ZEESTER VAKANTIE SERVICES VOF (KBO 0863.347.411) met bestuurders Stefanie Surmont, wonende te 8434 Westende, Langestraat 201 en echtgenoot Jan Dobbelaere wonende op hetzelfde adres, en NV Zeegalm Duinenweg 493 Middelkerke.
- Jan Dobbelaere is oprichter, zaakvoerder en aandeelhouder van de vennootschap BVBA SEAPORT INVEST (KBO 0479.856.228), die op haar beurt zaakvoerder is van BVBA BELGIAN HOLIDAY GROUP (KBO 0641.997.666). Jan Dobbelaere is ook oprichter en aandeelhouder van BVBA BELGIAN HOLIDAY GROUP.
- BVBA BELGIAN HOLIDAY GROUP is opgericht door Jan Dobbelaere, Stefanie Surmont en Xavier Vercaemst bij akte verleden op 28 oktober 2015 voor notaris Wim Maes met standplaats te Koksijde en bekendgemaakt in de bijlagen van het Belgisch staatsblad van 3 november 2015. Maar ook de zakenpartner van Michel Landuyt, Philippe Boutens bleek betrokken in het project.
- C-hotels is een handelsnaam voor een groep van 4 hotels onder management van Xavier Vercaemst: Hotel Andromeda (KBO 0565.938.877) en Hotel Burlington (KBO 0887.531.093), beiden in Oostende, Hotel Excelsior (KBO 0811.741.827) in Middelkerke en Hotel Helios (KBO 0413.151.506) in Blankenberge.
- Hotel Excelsior (KBO 0811.741.827) is voor 50 % in handen van de firma MONTFLEURI NV (KBO 0468.231.470) met als mede-oprichter en aandeelhouder Philippe Boutens. Boutens is advocaat en heeft sinds 1993 samen met schepen en advocaat Michel Landuyt de FV BOUTENS PHILIPPE EN MICHEL LANDUYT een advocatenkantoor aan de Van Iseghemlaan 149.
- Bovendien is ook Jan Dobbelaere aandeelhouder en bestuurder van HOTEL HELIOS INVEST BVBA (KBO 0656.685.248) en HOTEL HELIOS PATRIMONIUM BVBA (KBO 0413.151.506).
Het lijkt er ook op dat eind 2015 bvba Belgian Holiday group speciaal met het doel voor deelname aan het Project Casino Middelkerke werd opgericht. Schepen Michel Landuyt en schepen Liliane Pylyser-Dewulf hadden zonder twijfel een onrechtstreeks belang bij de toekenning van het project aan Napoleon Games en hadden zich moeten onthouden bij alle beslissingen.
Ze konden gelet op artikel 27 en 51 van het gemeentedecreet geen deel uitmaken van de jury noch deelnemen aan de beslissingen in het schepencollege en de gemeenteraad.
Het gemeentedecreet “Artikel 51 stelt dat artikel 27 ook van toepassing is voor schepenen”:
art. 27. § 1 Het is voor een gemeenteraadslid verboden deel te nemen aan de bespreking en de stemming:
- 1° over aangelegenheden waarin hij een rechtstreeks belang heeft, hetzij persoonlijk, hetzij als vertegenwoordiger, of waarbij de echtgenoot, of bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad een persoonlijk en rechtstreeks belang hebben.
- Dat verbod strekt niet verder dan de bloed- en aanverwanten tot de tweede graad als het gaat om de voordracht van kandidaten, benoemingen, afzettingen en schorsingen. Voor de toepassing van deze bepaling worden personen die wettelijk samenwonen, met echtgenoten gelijkgesteld;
- 2° over de vaststelling of goedkeuring van de jaarrekening van een instantie waaraan hij rekenschap verschuldigd is of waarvan hij tot het uitvoerend orgaan behoort. Deze bepaling is niet van toepassing op het gemeenteraadslid dat zich in bovenvermelde omstandigheden bevindt louter op grond van het feit dat hij als vertegenwoordiger van de gemeente is aangewezen in andere rechtspersonen
§ 2. Het is voor een gemeenteraadslid verboden:
- 1° rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of notaris tegen betaling te werken in geschillen ten behoeve van de gemeente. Dat verbod geldt ook ten aanzien van de personen die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met het gemeenteraadslid werken;
- 2° rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of notaris te werken in geschillen ten behoeve van de tegenpartij van de gemeente of ten behoeve van een personeelslid van de gemeente aangaande beslissingen in verband met de tewerkstelling binnen de gemeente. Dit verbod geldt ook ten aanzien van de personen die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met het gemeenteraadslid werken;
- 3° rechtstreeks of onrechtstreeks een overeenkomst te sluiten, behoudens in geval van een schenking aan de gemeente of een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap, of deel te nemen aan een opdracht voor aanneming van werken, leveringen of diensten, verkoop of aankoop ten behoeve van de gemeente of een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap, behoudens in de gevallen waarbij het gemeenteraadslid een beroep doet op een door de gemeente of een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap aangeboden dienstverlening en ten gevolge daarvan een overeenkomst aangaat;
- 4° op te treden als afgevaardigde of deskundige van een vakorganisatie in het bijzonder onderhandelingscomité of het hoog overlegcomité van de gemeente.
Als tussenpersoon in de zin van artikel 27, §2, 3° van het Gemeentedecreet kunnen onder meer worden beschouwd (J. Dujardin, W. Somers, L. Van Summeren, ‘Praktisch handboek voor gemeenterecht’, die Keure 2012, 219.):
- de echtgeno(o)t(e) van de mandataris, vertrouwenspersoon, de secretaris of de financieel beheerder;
- een vennootschap onder firma of een commanditaire vennootschap waarvan de betrokkene deel uitmaakt beheerder of zaakvoerder is;
- een naamloze vennootschap waarin de betrokkene een duidelijk meerderheidsparticipatie bezit. Indien zijn belang in de vennootschap slechts zeer bescheiden is, wordt in de rechtsleer dan aangenomen dat niets zich verzet tegen de toewijzing van een opdracht aan deze onderneming;
- een bvba waarvan één der raadslieden, een lid van het college een vertrouwenspersoon, de secretaris of de financieel beheerde aandeelhouder is.
Daarnaast is er nog artikel 245 van het Stafwetboek die stelt:
“Iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenpersonen of door schijnhandelingen, enig belang, welk het ook zij, neemt of aanvaardt in de verrichtingen, aanbestedingen, aannemingen of werken in regie waarover hij ten tijde van de handeling geheel of ten dele het beheer of het toezicht had, of die, belast met de ordonnancering van de betaling of de vereffening van een zaak, daarin enig belang neemt, wordt gestraft met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar, en met een geldboete van 100,00 euro tot 50.000,00 euro of met één van die straffen en hij kan bovendien, overeenkomstig artikel 33, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen. De voorafgaande bepaling is niet toepasselijk op hem die in de gegeven omstandigheden zijn private belangen door zijn betrekking niet kon bevorderen en openlijk heeft gehandeld.”
‘Een onwaarschijnlijk toeval’
Op de gemeenteraad van 9 september 2016 lieten schepen Michel Landuyt en Liliane Pylyser-Dewulf noteren dat ze niet op de hoogte waren van de zakelijke connecties van hun zakenpartner of familieleden.
Op de gemeenteraad van 9 september 2016 lieten schepen Michel Landuyt en Liliane Pylyser-Dewulf noteren dat ze niet op de hoogte waren van de zakelijke connecties van hun zakenpartner of familieleden Volgens hen was het een onwaarschijnlijk toeval dat die daar bij betrokken waren.
Op 12 juli 2016 besliste het schepencollege om Napoleon Games aan te duiden als voorkeursbieder en werd de offerte van de Versluys/Golden Palace onregelmatig verklaard.
Op 25 juli gunde het schepencollege het Project Casino Middelkerke aan Napoleon Games, waarbij opviel dat de afbreukvergoeding in de DBFMO-overeenkomst ter elfder uren opgetrokken werd van 500.000 euro naar 1,5 miljoen euro.
Kwatongen beweren dat de verhoging van 1 miljoen euro een vergoeding was voor financiële incentives aan leden van het schepencollege en dat deze via de afbreukvergoeding hun weg naar Napoleon Games zouden terugvinden.
Versluys/Golden Palace legde begin augustus klacht neer bij de Raad van State en op 15 september 2016 kwam volgend vonnis:
“De Raad van State beveelt de schorsing van de tenuitvoerlegging bij uiterst dringende noodzakelijkheid van de beslissing van het College van Burgemeester en Schepenen van 25 juli 2016 waarbij de opdracht voor het Project Casino aan nv BCS Investissements – nv Napoleon Games wordt gegund.”
Tweede aanbesteding voor het Project Casino Middelkerke
Nadat de Raad van State de eerste aanbesteding vernietigde, besliste de gemeenteraad van 7 oktober 2016 om een nieuwe aanbesteding uit te schrijven. Er werd echter deze keer gekozen voor een open offerteaanvraag.
De opdracht werd bekendgemaakt in het Bulletin der Aanbestedingen van 10 oktober 2016 en in het Publicatieblad van de Europese Unie van 13 oktober 2016. Een open offerteaanvraag is een korte procedure waarbij geen onderhandelingen of meerdere offertemomenten zijn.
Het viel meteen op dat de referenties binnen de nieuwe aanbesteding aangepast werden om Napoleon Games tegemoet te komen. Zo bepaalde de selectieleidraad van de nieuwe opdracht op pagina 50: ii. Referenties exploitatie/vermarkting nieuw Casinogebouw:
“Lijst van minimaal één (1) en maximaal drie (3) recente (voorlopige oplevering daterend van uiterlijk vijf (5) jaar voorafgaand aan de Aankondiging van het Project) referenties van vastgoedontwikkeling of vermarkting van projecten die betrekking hebben op de uitbating van recreatieve infrastructuur of multifunctionele gebouwen met een minimale totale ontwikkelingskost (erelonen ontwerp + aannemingskosten) van 20 miljoen euro (excl. BTW) en een minimale netto vloeroppervlakte van 4.000 m².”
De ontwikkelaar moet aantonen dat hij instond voor (delen van) de ontwikkeling, promotie en vermarkting. Zo kon de partner van Napoleon Games nv Willemen zonder problemen hun projecten Hungaria Building Leuven, Project Sioen Lier als referenties indienen.
64 dagen om project uit te werken
Er is geen enkele objectieve reden waarom de referentiecriteria verlaagd werden en dit werd ook niet gemotiveerd. De relatief korte periode (64 dagen) voor dergelijk omvangrijk en ingewikkeld project overschreed alle normen van de redelijkheid.
Het betreft hier een project van +/- 30 miljoen euro voor het ontwerpen, de bouw, het financieren, en exploiteren en vermarkten van een hotel, speelzaal, multifunctionele zaal, horeca en parking.
Er moet een architecturaal plan voorliggen die de maatschappelijke waarden, technische randwaarden, ruimtelijke integratie, architecturale waarde, duurzaamheid en projectplanning weergeeft.
Er moet een financieel plan voorliggen met detail van investeringskosten, ontwikkelingskosten en fees, onderhoudskosten, personeelskosten, vervangingsinvesteringen, exploitatiekosten, verzekeringskosten, kosten van het projectbeheer tijdens bouw- en exploitatieperiode, promotiekosten, raming van de bouwkosten, eventuele verkoopprijs van projectonderdelen, eventuele huurvergoedingen, inkomsten uit evenementen, aflossingsschema’s, referentie-rentevoeten, marges , aanverwante kosten, opbrengsten op kasbalans, balans, resultatenrekening en kasstroom-overzicht.
Daarbovenop moet rekening gehouden worden in het ontwerp met een gecompliceerd veiligheidsaspect van de aanleg van een zeewering, waarvoor verplicht een kustingenieur moet betrokken worden.
In een brief van 22 november 2016 aan de gemeente uit Versluys/Golden Palace enkele bezwaren in diezelfde zin.
“Ontbreken van een formele motivering voor de keuze van een open offerteaanvraag. Er wordt door uw gemeente gekozen voor een open offerteaanvraag hetgeen een éénstapsprocedure betreft, d.w.z. een gunningsprocedure die in één fase verloopt.
Een formele motivering hieromtrent kan niet in de opdracht-documenten worden teruggevonden en dit niettegenstaande rekening moet worden gehouden met de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen.”
De meeste auteurs zijn dan ook van oordeel dat de keuze uitdrukkelijk moet worden gemotiveerd ingevolge de wet op de formele motivering, aangezien deze keuze rechtsgevolgen heeft en wanneer ze gericht is op een welbepaalde opdracht die als een individuele rechtshandeling is te kwalificeren (onder meer: David D’hooge, Marc Boes, J. Herbots, I. Opdebeek en A. Coolsaet).
Ook de meerderheidsrechtspraak sluit zich hierbij aan. Zo kan worden verwezen naar het arrest Dredging International waarin het zeer duidelijk luidde:
“dat de beslissing van de overheid om na een offerteaanvraag over te gaan op de onderhandse procedure een echte voorbeslissing uitmaakt, die directe rechtsgevolgen heeft en nadelig kan zijn voor een inschrijver omdat die procedure, zelfs wanneer die inschrijver bij die procedure wordt betrokken, minder garanties biedt gelet op de ruimere discretionaire bevoegdheid die de overheid ter zake bezit.” (R.v.St. nr. 50.584 dd. 6 december 1994).
Er wordt dan ook aangenomen dat de keuze voor de ene dan wel de andere procedure in redelijkheid moet te verantwoorden zijn en dat in een formele motivering van de gunningswijze moet worden voorzien.
De overheid zal steeds moeten kunnen aantonen dat de gekozen procedure in het licht van de gegeven omstandigheden kan worden verantwoord (D. D’Hooge, De gunning van overheidscontracten en overheidsopdrachten, Brugge, Die Keure, 1996, 267, nr. 631; I. OPDEBEEK en A. COOLSAET, Formele motivering van bestuurshandelingen Brugge, die Keure, 2013, p. 413).
Indieningstermijn van de offerte.
Het Koninklijk Besluit dd. 15 juli 2011 2011 houdende de plaatsing van overheidsopdrachten in de klassieke sectoren stelt onder artikel 46 §1 dat de termijn voor indiening van de offertes minimum 52 dagen moet bedragen (er werden 64 dagen voorzien).
Doch artikel 42 van het Koninklijk Besluit dd. 15 juli 2011 luidt namelijk in aanvulling hierbij in diens 2e en 3e lid als volgt:
“Bij de vaststelling van deze termijnen houdt de aanbestedende overheid inzonderheid rekening met de complexiteit van de opdracht en met de nodige voorbereidingstijd van de offertes. De termijnen voor de ontvangst van de offertes worden zodanig verlengd dat alle betrokken deelnemers van alle nodige informatie voor de opstelling van de offertes kennis kunnen nemen: wanneer de offertes slechts kunnen worden opgesteld na raadpleging van een omvangrijke documentatie, plaatsbezoek of inzage ter plaatse van bepaalde opdracht-documenten “
Complex
Het lijkt ons vrijwel onmogelijk om te ontkennen dat de opdracht in huidige open offerteaanvraag zeer complex is. Een bestek van 200 pagina’s met diverse bijlages is zonder enige twijfel zeer omvangrijk en ook rond de complexiteit kan geen betwisting bestaan.
Ter vergelijking. De eerste opdracht werd bekendgemaakt in het Bulletin der Aanbestedingen van 21 januari 2015 en in het Publicatieblad van de Europese Unie van 24 januari 2015.
De onderzoeksrechter vond in het dossier blijkbaar voldoende aanwijzingen van belangenvermenging en/of corruptie om dergelijke uitgebreide huiszoekingen te verrichten.
De termijn voor ontvangst van inschrijvingen of deelnemingsaanvragen werd toen bepaald op 15 april 2015 om 12u00. De eerste opdracht betrof een onderhandelingsprocedure, waarbij de kandidaten geen offerte (en dus geen ontwerpt), maar een (beperktere) aanvraag tot deelname moesten indienen, waarbij zij enkel moesten aantonen aan de in de Selectieleidraad uiteengezette betrouwbaarheids-, toelaatbaarheids- en geschiktheidsvoorwaarden te voldoen.
Hiervoor beschikten de kandidaten over vier maanden. Vervolgens werd tussen de uitnodiging tot het indienen van een eerste offerte en de uiteindelijke indiening van de BAFO uiteindelijk ongeveer een jaar voorzien.
Derde kandidaat
Toch kwam er een derde kandidaat, het consortium 3D Domestic Projects – Infiniti Gaming. Zij slaagden erin om op de relatief korte termijn (64 dagen) deze omvangrijke administratieve klus te klaren.
- Het Infiniti-consortium diende een project van 50 miljoen euro in. Het ontwerp voorzag een speelzaal van 2400m², een buitenterras van 1000m², 32 hotelkamers, restaurants, een polyvalente zaal van 1000 m² en 450 ondergrondse garages.
- Versluys-Golden Palace zou 38 miljoen investeren voor een speelzaal van 1250 m² , een polyvalente zaal van 1550 m², een brasserie van 960 m², hotelaccommodatie voor 4250 m² en twee ondergrondse verdiepingen garages.
- Napoleon Games investeert 22 miljoen euro in een speelzaal van nauwelijks 630m², 72 kleine hotelkamer (van 15 tot 29m² groot), een kleine feestzaal van 400 m² en amper 173 ondergrondse garages.
De jaarlijkse concessievergoeding die de diverse kandidaten indienden verschilden ook aanzienlijk:
- Napoleon Games bood 185.000 euro per jaar (300.000 euro minder dan bij hun eerste aanbesteding)
- Golden Palace bood 500.000 euro per jaar ( 100.000 euro meer dan bij hun eerste aanbesteding).
- Infiniti Games bood 750.000 euro per jaar.
Ter vergelijking: voor de concessie van het casino in Blankenberge betaalt de uitbater jaarlijks 800.000 euro en in Oostende 900.000 euro.
Napoleon Games alweer uitverkoren
Eind december 2016 werd het project opnieuw toegewezen aan Napoleon Games en opnieuw werden de twee andere kandidaten onder bedenkelijke omstandigheden onregelmatig verklaard.
Na aftrek van het recht van opstal voor de huur van de Zeedijk dat de Gemeente Middelkerke jaarlijks moet betalen aan het Vlaams Gewest (een canon van 100.000 euro) krijgt de Gemeente van Napoleon Games slechts 6,7 miljoen euro concessievergoeding over de ganse looptijd van 50 jaar (jaarlijkse indexering van 2% incluis).
Van Golden Palace zou de gemeente 32,6 miljoen euro ontvangen en van Infinti Games zelfs 52,9 miljoen euro.
De gemeente Middelkerke liep door de gunning aan Napoleon Games ongeveer 46 miljoen euro inkomsten mis, en krijgt na 50 jaar een gebouw in eigendom die in aanbouw 20 miljoen euro minder gekost heeft.
Daarbovenop waren er binnen het project nog 13 miljoen kosten aan studies, advies, opstalvergoeding die ten laste kwamen van de gemeente Middelkerke. De benadeelde projectontwikkelaars legden terug een klacht neer bij de Raad van State, maar de Raads wees dit keer de UDN(Uiterst Dringende Noodzakelijkheid) af.
Schadevergoeding
De zaak ligt nu wel nog voor binnen een procedure ten gronde. Bij een eventuele negatieve uitspraak van de Raad van State kan Middelkerke veroordeeld worden tot het betalen van een schadevergoeding van tussen de 2 a 5 miljoen euro.
Er loopt ook een klacht bij de Europese commissie en ook daar kan de gemeente Middelkerke veroordeeld worden tot het betalen van een substantiële boete.
Op 2 december 2016 legden Jean Marie Dedecker (LDD), Geert Verdonck (progressief Kartel – Groen! Sp.a) en Anthony Goethals (N-VA) in naam van de oppositiegemeenteraadsleden van LDD, Progressief Kartel en N-VA een klacht neer bij de rechtbank en werd een volledig dossier aan de Centrale Dienst voor de Bestrijding van de Corruptie (CDBC) bezorgd.
Op 27 juni 2017 hield het parket van Brugge huiszoekingen in het gemeentehuis in Middelkerke en in de privéwoningen en kantoren van de burgemeester, de gemeentesecretaris, en de schepenen Michel Landuyt en Liliane Pylyser-Dewulf.
De onderzoeksrechter vond in het dossier blijkbaar voldoende aanwijzingen van belangenvermenging en/of corruptie om dergelijke uitgebreide huiszoekingen te verrichten. Op vandaag werd er nog niemand gedagvaard en is het wachten of er effectief een rechtsprocedure volgt. Wordt vervolgd
