In maart 2020 voorspelde ik in een column hier op Doorbraak de nucleaire bom onder deze Vivaldi-regering en formuleerde ik enkele oplossingen. Nu de voorspelling realiteit wordt, kom ik op de problematiek terug.
Omdat ik merk dat politici vrolijk allerhande termen door elkaar gooien om zo via een Babylonische spraakverwarring het debat te ontdooien - Ik vergeef het hen, het is bij nogal wat politici congenitaal - wil ik eerst even duidelijkheid scheppen.
Wanneer ik spreek over de '-factuur' dan betreft dit het brutobedrag dat je betaalt voor gas, elektriciteit, stookolie, benzine of diesel. Als ik het heb over de gas- of elektriciteitsprijs dan betreft dit de nettoprijs voor elektriciteit of gas aangerekend op uw factuur. Wanneer ik schrijf over de energiefactuur dan is dit de som van bijvoorbeeld de gas- en elektriciteitsfactuur (afhankelijk van welke energie je thuis gebruikt) en de brandstof voor de voertuig(en).
In maart 2020 adviseerde de GEES dat we in functie van een positieve economische en maatschappelijke relance de kerncentrales best openhielden omdat we, door de schaarste op de wereldmarkt als gevolg van de coronacrisis, het niet zullen redden met hernieuwbare energie en andere energiebronnen. Op import hoefden we ook niet te rekenen want het tekort zou mondiaal zijn.
in Europa kreunen onder een tekort aan gas
Het advies was correct. Vandaag stellen we vast dat in grote delen van China het licht is uitgegaan, we in Europa kreunen onder een tekort aan gas en er in Groot-Brittannië een algemene brandstofkrapte heerst. Samen met de verdubbeling van de Europese groene taks op CO2-uitstootrechten heeft dat als gevolg dat de gasprijs als een raket de hoogte in schiet wat dan weer een verdriedubbeling van de gasfactuur en een verdubbeling van de elektriciteitsfactuur tot gevolg heeft. Onze energiefactuur zal daardoor dit jaar voor een gemiddeld gezin * stijgen met 1000 euro. We hebben volgens de meest recente cijfers van Eurostat de derde duurste elektriciteitsfactuur van Europa, enkel Duitsland en Denemarken gaan ons vooraf.
De Vivaldi-regering legde het advies van de GEES naast zich neer en schreef de kernuitstap in het regeerakkoord. De kalender gaat als volgt: Doel 1, Doel 2, Doel 4, Tihange 1 en Tihange 3 sluiten in 2025, Doel 3 in 2022, Tihange 2 in 2023. Er is wel een voorwaarde, namelijk de bevoorradingszekerheid: de garantie dat het licht niet zou uitgaan. Daarover zouden ze beslissen na de CRM-veiling(veiling voor subsidies voor nieuwe gascentrales) in november of december van dit jaar.
De Vivaldi-regering bleef echter apathisch en Oost-Indisch doof toen Engie aan de alarmbel trok over de eventuele levensduurverlenging van de twee jongste kerncentrales, tevens deze met het grootste vermogen: 1038 MW (Megawatt of 1 miljoen Watt). Voor de centrales Doel 4 en Tihange 3 wou Engie een snellere beslissing, namelijk begin dit jaar. Enkel zo konden ze vanaf 2025 tot een vlotte, veilige en verantwoorde levensduurverlenging van tien jaar overgaan.
Het viel op een koude steen bij Vivaldi. Sterker nog toen Engie de sluiting van de jongste kerncentrales in 2025 definitief maakte, werd dit door Groen en Ecolo gefêteerd als een overwinning. Dat daarmee, gelet op het advies van de GEES, de bevoorrading in het gedrang komt, stoort hen niet want de sluiting van het gros van de kerncentrales is eind 2025, anderhalf jaar na de verkiezingen van 2024. Het licht kan door deze bewuste negligentie en slecht bestuur pas uitvallen in 2026.
dure facturen zijn voor de groenen geen probleem, die rekenen ze door aan de hardwerkende middenklasse
Met het sluiten van Doel 3 in 2022 en Tihange 2 in 2023, zijn we voor het verlies van capaciteit van afgerond 2GW (2000 MW) - goed om 2 miljoen huishoudens van elektriciteit te voorzien - hoofdzakelijk aangewezen op buitenlandse import. En net deze buitenlandse markt is onstabiel en momenteel verschrikkelijk duur. Maar dure facturen zijn voor de groenen geen probleem, die rekenen ze door aan de hardwerkende middenklasse. (Zoals ik beschreef in mijn artikel de fiscale rooftocht van Vivaldi) Bij de middenklasse meer 'working poor' genereren lijkt wel hun missie.
Bovendien is het allesbehalve zeker dat de CRM-gascentrales operationeel zullen zijn in 2025. Er zijn problemen met de milieuvergunningen en de gemiddelde bouwduur bedraagt naar verluidt 4 jaar. Koppel daaraan de vertraging van het instaleren van zonnepanelen door de (s)Tommelein zonnepanelenzwendel en de vertraging van de bouw van windmolens 'on land' door protest van... jawel, milieuactivisten, en je twijfelt of het licht wel aan blijft. Op de nieuwe windmolenparken op zee moeten we ook al niet rekenen want deze worden pas operationeel in 2030.
Vorige week kwam minister van Financiën Vincent van Peteghem met een pseudo-oplossing voor de problemen met de dure energiefactuur. Vivaldi wil, wat men vroeger eufemistisch en misleidend 'heffingen' noemde, eindelijk benoemen naar wat het werkelijk zijn: taksen of belastingen.
Even het geheugen opfrissen. Vanaf 2003 werden de groenestroomcertificaten die van onze elektriciteitsfactuur een belastingbrief maakten, op federaal niveau en op de diverse regionale niveaus gestemd door: Open VLD, CD&V, sp.a, Groen, N-VA, PS, CDh, MR en Défi. Op de Vlaamse elektriciteitsfacturen werden tot 2019 een slordige 10, 9 miljard euro Vlaamse groenestroomcertificaten en 5 miljard euro federale groenestroomcertificaten aangerekend. Tegen 2030 zullen +/- 21 miljard Vlaamse subsidies en +/- 14 miljard euro federale subsidies (waarvan 9 miljard in Vlaanderen) via het groene boetesysteem op onze elektriciteitsfactuur aangerekend worden. Zo nu zijn jullie weer mee.
Als deus ex machina en binnen een eureka-sfeer kwam Vincent van Peteghem in Ter Zake en in de Zevende Dag uiteenzetten, dat door de omzetting van heffing naar taks, deze nu volatieler was. Hij proclameerde dat hij door de omzetting nu eindelijk een tool in handen had om, indien nodig, de taksen snel te kunnen verlagen. Bullshit! Want ook toen het nog misleidend heffing heette kon men de doorrekening van de groenestroomcertificaten vlotjes aanpassen. Denk maar aan de demarche van Johan Vande Lanotte, die om electorale redenen de doorrekening van heffingen bevroor tussen 2012 en 2015.
Daardoor moest Annemie Turtelboom in 2016 noodgedwongen haar politiek suïcidale 'Turteltaks' invoeren. Mijn vader zaliger zei te pas en te onpas: 'als politieker moeit juste goe kunne utleggen, tis oal'. Veel 'bla bla bla' zoals Greta Thunberg onlangs autistisch in een speech verwerkte.
Energieproducenten en slimme ultrarijken strijken jaarlijks zogenaamde 'windfall profits' - what's in a name?- op. Fernand Huts maakt met zijn zonnedaken van de Katoennatie op twintig jaar +/- 150 miljoen euro winst waarvan 102 miljoen euro door groenestroomsubsidies die op onze elektriciteitsfactuur aangerekend worden. Het windmolenpark op zee C-power kan rekenen op 147 miljoen euro winst enkel door groenestroomsubsidies. Tussen 2013 en 2020 betaalde het windmolenpark op zee Belwind 21 miljoen euro dividenden uit aan de aandeelhouders.
Daarom is het voorstel van Tinne Van der Straeten om de nieuwe windmolenparken op zee te onderwerpen aan een systeem waarbij ze bij verlies subsidies krijgen en bij winst een vergoeding dienen te betalen, totale onzin. In Nederland betalen alle windmolenparken op zee sinds 2017 een jaarlijkse concessieprijs waarvoor een veiling georganiseerd wordt. Alle windmolenparken boeken ruime winsten en de elektriciteitsfactuur in Nederland is niet duurder, wel integendeel. Als dit systeem in de Nederlandse Noordzee werkt, waarom is dat dan niet 100 km verderop in de Belgische Noordzee mogelijk?
Het is duidelijk dat de ECO-boeren megarijk worden op onze kap en het is duidelijk dat ze de subsidies niet nodig hebben om winst te maken. Daarom moeten de groenestroomsubsidies per direct afgeschaft worden. Het schrappen van milieuheffingen op de elektriciteitsfacturen zou een daling betekenen van ongeveer 40% van onze elektriciteitsfactuur.
mogen we ook eens ingewikkeld creatief zijn ten voordele van de gewone mensen of mag dat alleen om multinationals nog rijker te maken?
Omdat dit voor juridische problemen kan zorgen ben ik het voorstel van PVDA genegen om de groene subsidies te compenseren met een windfalltaks of woekertaks. De opbrengsten van deze taks moet dienen om de netbeheerders de groenestroomcertificaten die ze uitbetaalden aan de energieproducenten te laten recupereren. Op die manier hoeven ze deze niet door te rekenen aan de consument. Ik besef dat dit een omslachtige broekzak-vestzak-operatie is, maar mogen we ook eens ingewikkeld creatief zijn ten voordele van de gewone mensen of mag dat alleen om multinationals nog rijker te maken?
